ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΑΜΑ «ΕΛΕΝΗ Π.» ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΓΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΓΕΝΕΘΛΙΟ ΝΗΣΙ: Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΑΚ/ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ-ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΥΔΡΑΣ ΜΕ ΤΟ ΔΗΜΟ ΣΚΙΑΘΟΥ

Μετά την αγαστή συνεργασία μας με το Δήμο Σκιάθου και τον εκλεκτό και υπερδραστήριο Δήμαρχο κ. Θοδωρή Τζούμα με την επιτυχή συνδιοργάνωση στο νησί μας και στο χώρο μας της έκθεσης «Η άλλη Θάλασσα» και με την ευκαιρία του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «SaveWoodenBoats», ήρθε ο καιρός να επιστρέψει το παραδοσιακό σκαρί «ΕΛΕΝΗ Π.» στο «σπίτι» του. Ο «άρρηκτος δεσμός»  Ύδρας- Σκιάθου δεν είναι άλλος από το περίφημο αυτό παραδοσιακό σκαρί τύπου πέραμα, το «ΕΛΕΝΗ Π.», γέννημα και θρέμμα της Σκιάθου και αρωγός – τροφοδότης της Ύδρας για πάνω από 50 χρόνια. Το σκαρί που ιδιοκτήτης του από το 1999, μετά την αγορά του από την υδραίικη οικογένεια Βλαχόπουλου, είναι το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας.

Πρόκειται για ένα καΐκι φτιαγμένο μεθοδικά και με μεράκι εξολοκλήρου με την παραδοσιακή χειροκίνητη τεχνική από τους ονομαστούς Σκιαθίτες καραβομαραγκούς Μυτιληναίους, που μετά την «περιπλάνησή του» σε νησιά του Αιγαίου κατέληξε στην ιστορική Ύδρα στην ιδιοκτησία της οικογένειας Βλαχόπουλου και εξυπηρέτησε αγόγγυστα τους συντοπίτες μας για χρόνια αμέτρητα, δημιουργώντας τρόπον τινά ένα εμβληματικό προφίλ αφού δεν υπήρχε καρτ-ποστάλ της εποχής, ή έργο ζωγραφικής ή ντοκιμαντέρ ή ταινία που να μην το συμπεριλάβει ή να το αναφέρει…

Η κήρυξή του «ΕΛΕΝΗ Π.» από το ΥΠΠΟΑ το έτος 2000 ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς σήμανε για το νέο ιδιοκτήτη του, το Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Ύδρας, διαρκείς και εναγώνιες προσπάθειες μιας εικοσαετίας και πλέον, οι οποίες πρόσφατα τελεσφόρησαν δημιουργώντας τελικά τις προϋποθέσεις διάσωσης και διατήρησής του, έστω και αποσπασματικά πλέον, μέσω της ψηφιακής του αποτύπωσης και Α/R και V/R σχετικών εφαρμογών που θα ξαναζωντανέψουν στα μάτια μας το ιστορικό σκαρί και θα μας δώσουν τη δυνατότητα «να ταξιδέψουμε» έστω και τώρα  με το τυραννισμένο από τα συνεχή φορτία σκαρί, που με την αγέρωχη πλώρη του δεν έπαψε ούτε στιγμή να παλεύει με τα κύματα στη διαδρομή Πειραιάς – Ύδρα.

Στο SAVE WOODEN BOATS, (ΔΙΑΣΩΣΗ ΞΥΛΙΝΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΑΪΚΙΩΝ ΜΕΣΩ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΟΥΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ AR/VR), το οποίο αποτελεί δράση εθνικής εμβέλειας, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ Β’ ΚΥΚΛΟΣ» (ΕΠΑνΕΚ) (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ)  συμμετέχουν στην υλοποίηση του οι εξής φορείς: α) Διεύθυνση Nεότερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠ.ΠΟ.Α., β) Γενικά Αρχεία του Κράτους / Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας γ) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνίων, Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού δ) Politistica, Δημήτρης Τσίποτας, Εταιρεία υπηρεσιών συντήρησης και διαχείρισης έργων τέχνης ε) Research innovation and development lab_Readlab p.c.

Οι φορείς που συμμετέχουν στην υλοποίηση του προγράμματος  έχουν ως βασικό στόχο τη δοκιμή και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών, με τη χρήση μη καταστροφικών τεχνικών, για την επιστημονική τεκμηρίωση, συντήρηση και αποκατάσταση του διατηρητέου ξύλινου παραδοσιακού σκάφους « ΕΛΕΝΗ Π».

Προκειμένου να πραγματοποιηθούν τα προαναφερόμενα θα εκπονηθούν μελέτες τεχνολογίας κατασκευής, θα τεκμηριωθεί η κατάσταση διατήρησης, θα εκπονηθεί μελέτη εφαρμογής ελεγχόμενης αποσυναρμολόγησης, συντήρησης, αποκατάστασης και ασφαλούς αποθήκευσης.

Η ελεγχόμενη αποσυναρμολόγηση του σκάφους έχει ως κύριο μέλημα  τη διάσωση των επιμέρους τμημάτων του ενώ η τεκμηρίωση και η συντήρηση θα πραγματοποιηθούν με στοχευμένες και εξειδικευμένες εργασίες διάγνωσης και συντήρησης ξύλινων ιστορικών σκαφών, τα οποία θα έχουν τη διαχείριση «ναυαγίων ξηράς» σε αντιπαραβολή με τις μεθόδους που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις ναυαγίων.

Μέρος των τμημάτων αυτών από τις 16/12/2022 έχουν ήδη μεταφερθεί από τη Σαλαμίνα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στην Καρδίτσα και ένα άλλο μεγάλο μέρος σε χώρο που διέθεσε στη θέση Κουκουναριές ο Δήμος Σκιάθου. Για την μεταφορά των στοιχείων του «ΕΛΕΝΗ Π.» από τη Σαλαμίνα στη Σκιάθο ευχαριστούμε τον επίτιμο δημότη Σκιάθου Κύριο Γεώργιο Π. Αλεξανδρίδη που ανέλαβε τη δαπάνη της μεταφοράς και την ακτοπλοϊκή εταιρεία Sea Jets για την δωρεάν μεταφορά των φορτηγών.

Στη Σκιάθο πρόκειται να οργανωθεί μόνιμη Έκθεση των υπό διάσωση στοιχείων αλλά και η λειτουργία Εκπαιδευτικών Διαδραστικών Εργαστήριων μέσω πλατφόρμας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, σε πλατφόρμα e-learning, με αντικείμενο την εκπαίδευση νέων στις αρχές και τεχνικές της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής, της συντήρησης και αποκατάστασης ξύλινων παραδοσιακών σκαφών και της τρισδιάστατης ψηφιοποίησης.

Επιπλέον προβλέπεται η συμμετοχή με φυσική παρουσία στις δραστηριότητες του έργου (workshops), υπό τη μορφή «Εργαστηρίου Ανοικτής Θέασης» (Open Lab), σε όλα τα στάδια του.

Το Open Lab, θα δίνει τη δυνατότητα σε επισκέπτες, να βλέπουν σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τις εργασίες συντήρησης, αποκατάστασης και τρισδιάστατης ψηφιοποίησης των τμημάτων του σκάφους. Επιπροσθέτως, προωθείται η παροχή ψηφιακών βιωματικών εμπειριών και άλλων προστιθέμενων εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών, τουριστικών κ. α. υπηρεσιών, πρωτόγνωρων για τα δεδομένα της ελληνικής μουσειακής / εκπαιδευτικής δραστηριότητας και πρακτικής.

Συμπερασματικά, καίρια πρωτοτυπία του προγράμματος αποτελεί το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία μιας νέας προσπάθειας προσέγγισης και καλύτερης κατανόησης μιας κατηγορίας μνημείων που παρέμειναν στο περιθώριο για πολλές δεκαετίες, με σκοπό την ευρύτερη διάσωση, ανάδειξη και επανένταξή τους στο κοινωνικό και κάθε άλλο περιβάλλον που δύνανται να ανήκουν.

Ως απώτερος σκοπός και στόχος είναι η προβολή και προώθηση της Ξυλοναυπηγικής, ενός παραγκωνισμένου κλάδου της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς που χάνεται με γεωμετρική πρόοδο, κυρίως εξαιτίας της άγνοιας, της απουσίας μέριμνας αλλά και της έλλειψης τεχνικών γνώσεων διατήρησης.

Στο σημείο αυτό ευχαριστούμε τον αγαπητό Δήμαρχο Σκιάθου κ. Θοδωρή Τζούμα για την άψογη, σε όλα τα επίπεδα, συνεργασία του μαζί μας.